وکلای موسسه حقوقی بین المللی اریکه عدل در این مقاله قصد دارند تا موضوع راهکار قانونی در زمان مفقود شدن چک یا سوءاستفاده از چک و مفقود شدن چک و چگونگی رعایت تشریفات اداری و قانونی در ارتباط با آن را مورد بررسی و تحلیل قرار دهند ، چرا که موضوع سوءاستفاده از چک و مفقود شدن چک می تواند عواقب حقوقی و مالی زیادی برای صادر کننده و حتی ذینفعان چک داشته باشد .
شاید اولین سوالی که برای شما پیش بیاید این باشد که مگر یک برگ چک به تنهایی دارای ارزش مالی است که قابل سرقت کردن باشد ؟
در جواب باید گفت که چک ربوده شده اگر نوشته و امضا شده باشد در حکم اسکناس است و به میزان مبلغی که در آن نوشته شده دارای ارزش مالی است و در صورتی که آن چک نوشته نشده باشد چون با نوشتن و تکمیل گردن آن می تواند ارزش مالی پیدا کند دارای ارزش مالی است .
اولین اقدام پس از مفقود شدن چک
ممکن است این اتفاق برای هرکس پیش بیاید که به عنوان مثال دسته چک یا یک برگ چک خود را گم کند یا به هر طریقی اعم از سرقت یا کلاهبرداری برگه چک را از او بگیرند که در این مواقع ماده 14 قانون صدور چک راه حل قانونی را بیان کرده است .
در ذیل این ماده آمده است که صادر کننده چک یا ذی نفع یا قائم مقام قانونی آن ها با تصریح به اینکه چک مفقود یا سرقت یا جعل شده و یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل گردیده می تواند کتبا دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد .
چگونگی ارائه دستور عدم پرداخت وجه چک به بانک
مرحله اول در راهکار قانونی در زمان مفقود شدن چک اعلام مفقود شدن چک به بانک مربوطه (بانک صادر کننده چک مفقود شده) می باشد ، چرا که بر طبق ماده 14 قانون صدور چک ، صادر کننده چک یا ذینفع یا قائم مقام قانونی آن ها با تصریح به اینکه چک مفقود یا سرقت و یا جعل شده و یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل گردیده ،
می تواند کتبا دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد و بانک پس از احراز هویت دستور دهنده از پرداخت وجه آن خودداری خواهد کرد و در صورت ارائه چک ، بانک گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت اعلام شده صادر و تسلیم می نماید .
نتیجه ارائه دستور عدم پرداخت وجه چک به بانک
پس از اینکه شخص صادر کننده یا ذینفع به بانک مراجعه و دستور کتبی خود را در فرم های مخصوص که از خود بانک دریافت کرده مکتوب می نماید و به بانک تحویل می دهد . بانک نیز پس از احراز هویت از پرداخت وجه چک خودداری و چک را به مدت یک هفته مسدود می نماید و در صورت ارائه چک به بانک ، گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت که اعلام مفقودی چک می باشد صادر می نماید .
چه کسانی می توانند دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک ارائه دهند
همانطور که مشخص شد تمام کسانی که به نوعی نسبت به چک حقی دارند مثل صادر کننده چک یا کسی که چک در وجه او صادر شده است یا کسانی که به نوعی چک را ظهر نویسی کرده اند (یعنی پشت چک ها را امضا کرده اند ) به منظور جلوگیری از سوءاستفاده از چک می توانند تقاضای دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهند و در این خصوص شخصی که تقاضای دستور عدم پرداخت را دارد باید مشخصات چک مثل شماره چک ، تاریخ و مبلغ آن را به بانک اعلام کند و در ذیل تقاضای خود بنویسد .
آیا صرف ارائه دستور عدم پرداخت وجه چک مشکل را بر طرف خواهد کرد
در راهکار قانونی در زمان مفقود شدن چک این موضوع محرز است که بانک پس از احراز هویت فردی که دستور عدم پرداخت را پس از مفقود شدن چک ارائه می نماید، از پرداخت وجه چک به دارنده آن که ممکن است در آینده به بانک بیاید خودداری می کند و با این اقدام ریسک سوءاستفاده از چک به حداقل می رسد،
اما در واقع باید گفت که نمی شود فقط به این امر اکتفا کرد بلکه شخصی که دستور عدم پرداخت به بانک می دهد باید بعد از اعلام به بانک شکایت خود را به مراجع قضایی تسلیم کند و حداکثر ظرف مدت یک هفته گواهی تقدیم شکایت را به بانک ارائه دهد، در غیر این صورت پس از پایان یک هفته بانک از محل موجودی حساب به تقاضای هرکس که چک را ارائه دهد وجه آن را پرداخت می کند .
تقدیم گواهی تسلیم شکایت به بانک
در خصوص تقدیم گواهی تسلیم شکایت به بانک باید گفت که در این مواقع معمولا مراجع قضایی ضمن صدور دستور در ذیل شکایت نامه آن را مهر و امضا می کنند و به مراجع انتظامی می فرستند و اکثر اشخاص گمان می کنند که اگر همین برگه را به بانک ارائه دهند کافی است
ولی باید گفت که شاکی نمی تواند آن را به عنوان گواهی تقدیم شکایت به بانک ارائه دهد بلکه شاکی باید یک گواهی مستقل در خصوص مورد از مرجع قضایی که دارای مهر و امضا و تاریخ باشد دریافت کند و به بانک ارائه دهد ، این کار به این دلیل است که بانک تا تعیین تکلیف نهایی وجه چک را به کسی پرداخت نکند .
