در این پست کمک وکلای متخصص دپارتمان شرکتها در موسسه حقوقی بین المللی اریکه عدل به بررسی وضعیت مالیات شرکتهای دولتی ، مالیات شرکتهای سهامی ، مالیات شرکتهای خارجی و مالیات موسسات غیر تجاری پرداخته و در پایان نکاتی چند در خصوص امور مالیاتی را متذکر می شویم .
شرکتهای تجارتی مشمول مالیات را می توان به شرح زیر طبقه بندی نمود:
وضعیت مالیات شرکتها ی دولتی یا مربوط به شهرداری
منظور از این شرکتها ، شرکتهایی که صددرصد سرمایه آنها متعلق به دولت یا شهرداری ها می باشد.
پرداخت مالیات شرکتهای دولتی : این شرکتها باید درظرف چهارماه بعد از سال مالی به حوزه مالیاتی مرکزی شرکت مراجعه نموده و ترازنامه و حساب سود و زیان خود را به حوزه مزبور ارائه و مالیات متعلقه را پرداخت نمایند و از کل درآمد مشمول مالیات به نرخ ١٠% به عنوان مالیات اخذ نموده و نیز از جمع درآمد پس از کسر ١٠% مالیات مزبور نسبت به بقیه نرخ ماده ١٣١ قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی 1371/2/7 مالیات تعلق می گیرد.
در ادامه بررسی وضعیت مالیات شرکتهای دولتی لازم به ذکر است در صورتی که شرکت تجارتی سهامداران متعدد دولتی داشته باشد ٩٠% بقیه درآمد به نسبت سهام آنان تقسیم و سهم هر یک از آنان به طور مجزا مشمول مالیات به نرخ ماده ١٣١ خواهد بود(مستفاد از بند الف ماده ١٠۵ ق.م.م).
شرکتهای دولتی فوق الذکر از معافیتهای مالیاتی (به استثنای معافیت کشاورزی) استفاده نمی کنند و چنانچه صورتهای مالی مورد رسیدگی سازمان حسابرسی دولتی قرار گرفته و به تائید مجمع عمومی نیز برسد و در موعد مقرر ارائه گردد از نظر مالیاتی محتاج به رسیدگی مجدد نخواهد بود.
وضعیت مالیات شرکتها ی دولتی-خصوصی
منظور از شرکتهای دولتی – خصوصی ، شرکتهایی است که قسمتی از سرمایه آنها به طور مستقیم متعلق به دولت یا شهرداری ها می باشد.
این شرکتها به دو دسته تقسیم می شوند:
اول – سهام دولت بیش از ۵٠% باشد.
دوم – سهام دولت معادل ۵٠% و یا کمتر در شرت باشد.
درشرکت نوع اول باید ترازنامه و حساب سود و زیان ظرف مدت چهار ماه پس از پایان سال مالی به حوزه مالیاتی محل مرکزی اصلی شرکت تسلیم و مالیات متعلقه ١٠% به نسبت درآمد سهم دولت بوده و بقیه به نرخ ماده ١٣١ ق.م.م خواهد بود و چنانچه سهم الشرکه دولت به چند شرکت تعلق داشته باشد سهم مزبور به نسبت سهام شرکتها تقسیم شده و مالیات براساس ماده ١٣١ مذکور محاسبه می شود.
در شرکت نوع دوم سهم دولت از معافیت مالیاتی برخوردار نبوده ولی سهم بخش خصوصی از معافیت مالیاتی منتفع می گردد.
سایر اشخاص حقوقی
شرکتهای سهامی عام و خاص مختلط سهامی و شرکتهای تعاونی واتحادیه آنها شرکت با مسئولیت محدود تضامنی نسبی مختلط غیرسهامی در این شرکتها ١٠% از کل درآمد به عنوان مالیات شرکت محاسبه و وصول شده و ازکل درآمد مشمول مالیات پس از کسر ١٠% نسبت به بقیه به شرح زیر عمل خواهدشد:
وضعیت مالیات شرکتها ی سهامی مختلط سهامی تعاونی و اتحادیه آنها
در بررسی مالیات شرکتهای سهامی و موارد بالا اشاره به نکات زیر مفید به نظر می رسد :
١- از درآمد سهم صاحبان سهام بی نام به نرخ ماده ١٣١ ق.م.م
٢- از اندوخته سهم صاحبان سهام با نام و شرکای ضامن و یا اعضای شرکتهای تعاونی به نسبت سهم هر یک از آنها به نرخ ماده ١٣١ ق.م.م.
٣- از بقیه درآمد مشمول مالیات اعم از سود تقسیم نشده به نسبت هر یک از آنها به نرخ ماده ١٣١ ق.م.م.
ضمنا افزایش بها ناشی از ارزیابی مجدد دارایی شرکتهایی که بیش از ۵٠% سرمایه آنها به طور مسقتیم یا با واسطه به وزارت خانه ها شرکتها و موسسات دولتی متعلق می باشد برای یک مرتبه و تاسقف زیان مندرج در ترازنامه مصوب مجمع عمومی شرکت با رعایت شرایط زیر در طول مدت اجرای قانون برنامه اول توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از پرداخت مالیات معاف خواهند بود:
١- سهام شرکت پذیرفته شده در بورس یا سهام شرکتی که یک سال پس از ارزیابی در دفاتر ثبت و در بورس پذیرفته شود.
٢- زیان سنواتی از محل افزایش مذکور مستهلک شده باشند.
د.م – شرکتای با مسئولیت محدود تضامنی نسبی مختلط غیر سهامی
پس از کسر ١٠% کل درآمد به عنوان مالیات شرکت بقیه درآمد مشمول مالیات به نسبت سرمایه یا سهم الشرکه یا به نسبتی که در اساسنامه تعیین گردیده تقسیم و سهم هر یک به طور جداگانه مشمول مالیات به نرخ ماده ١٣١ خواهد بود.
وضعیت مالیات موسسات غیر تجارتی
در خصوص وضعیت مالیات موسسات غیر تجاری باید این موضوع را در ذهن داشت که اشخاص حقوقی ایرانی غیر تجارتی که به منظور تقسیم سود تاسیس نشده اند در صورتی که دارای فعالیت انتفاعی باشند و در جمع فعالیت های خود سود داشته باشند این سود درآمد مشمول مالیات محسوب و به نرخ ماده١٣١ قانون مالیاتهای مستقیم مشمول مالیات خواهد بود.
مالیات شرکتها ی خارجی
الف – مالیات اشخاص حقوقی خارجی که در ایران درآمد حاصل می کنند (مواد ١٠۵ – ١١٣ -١٣٠ ق.م.م)
این شرکتها در صورتی که درایران تحصیل درامد بنمایند خواه از بابت بهره برداری سرمایه و یا واگذاری امتیازات و سایر حقوق متعلق به خود از بابت دادت تعلیمات کمک های فنی مشمول مالیات به نرخ ماده ١٣١ ق.م.م.خواهند بود (ماده ١٠۵ ق.م.م)
بر طبق بند ج ماده ١٠۵ ناظر به ماده ١١٣ ق.م.م . مالیات موسسات کشتیرانی و هواپیمایی خارجی بابت کرایه مسافر و حمل کالا و امثال آنها از ایران بطور مقطوع ۵ در صدر کلیه رجوهی است که از این بابت عاید آنها می گردد. اعم از اینکه وجوه مزبور در ایران یا درمقصد یا در بین راه دریافت گردد.
تبصره – در مواردی که مالیات متعلق بر درامد موسسات کشتیرانی و هواپیمایی ایرانی در کشور های دیگر بیش از ۵% کرایه دریافتی باشد با اعلام سازمان ذیربط ایرانی وزارات امور اقتصادی و دارائی موظف است مالیات شرکتهای کشتیرانی و هواپیمایی تابع کشورهای فوق را معادل نرخ مالیاتی آنها افزایش دهد.
ب – اجتناب از اخذ مالیات مضاعف
براساس تصویب نامه هیئت وزیران راجع به اجتناب از اخذ مالیات مضاعف بر اساس ماده (١۶٨) قانون مالیاتهای مستقیم کلیه قراردادها و موافقت نامه های مربوط به اجتناب از اخذ مالیات مضاعف که قبلا براساس ماده ١۶٠ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ١٣۴۵ و تبصره آن به تصویب قانونگذار یا هیات وزیران رسیده است بنا به دلایل مشروحه زیر باید ادامه یابد و مراتب توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی به نمایندگی از طرف دولت به مجلس شورای اسلامی گزار گردد.
١- عدم لغو این قرارداد و موافقتنامه ها از سوی کشورهای مقابل و لزوم رعایت این موضوع از نظر عرف بین المللی.
٢- مطرح بودن شرط عمل متقابل در کلیه این قراردادها و موافقتنامه ها .
٣- امکان فراهم شدن زمینه استفاده آتی از برخی موافقتنامه هایی که در حال حاضر به دلیل مناسبات سیاسی قابل استفاده نیستند.
۴- نقش این قرارداد در توسعه فعالیتهای تجاری و حمل و نقل دریایی و هوایی بین ایران و کشورهای مقابل.
چه اشخاصی مشمول مالیات هستند
ماده 1: اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات می باشند
1-کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران طبق مقررات باب دوم
2-هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران و خارج از ایران تحصیل می نماید
3- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج ازایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل می کند
4- هر شخص حقیقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می نماید
5-هر شخص غیر ایرانی(اعم از حقیقی یا حقوقی) نسبت به درآمدهایی که در ایران تحصیل می نماید و همچنین نسبت به درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و کمک های فنی و یا واگذاری فیلمهای سینمایی(که به عنوان بها یا حق نمایش یا هر عنوان دیگر عاید آنها می گردد) از ایران تحصیل می کند.
نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
ماده 105 جمع درآمد شرکتها و درآمد ناشی از فعالیتهای انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می شود، پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه ای می باشد، مشمول مالیات به نرخ 25% خواهند بود.
تبصره- در مورد اشخاص حقوقی ایرانی غیر تجاری که به منظور تقسیم سود تاسیس نشده اند، در صورتی که دارای فعالیت انتفاعی باشند، از ماخذ کل درآمد مشمول مالیات فعالیت انتفاعی آنها مالیات به نرخ مقرر در این ماده وصول می شود.
تاریخ و محل تسلیم اظهار نامه
ماده 110 اشخاص حقوقی مکلفند اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود را حد اکثر تا چهار ماه پس از سال مالیاتی همراه با فهرست هویت شرکا و سهامداران و حسب مورد میزان سهم الشرکه یا تعداد سهام و نشانی هر یک از آنها را به اداره مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص حقوقی در آن واقع است تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند. پس از تسلیم اولین فهرست مزبور تسلیم فهرست تغییرات در سنوات بعد کافی خواهد بود محل تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران که در ایران دارای اقامتگاه یا نمایندگی نمی باشند تهران است.
حکم این ماده در مورد کارخانه داران و اشخاص حقوقی در دوران معافیت نیز جاری خواهد بود.
تبصره- اشخاص حقوقی نسبت به درآمدهایی که طبق مقررات این قانون نحوه دیگری برای تشخیص آن مقرر شده است مکلف به تسلیم اظهار نامه مالیاتی جداگانه ای که در فصل های مربوط پیش بینی شده است نیستند.
سال مالیاتی و موعد تسلیم اظهار نامه
ماده 155 سال مالیاتی عبارت است از یک سال شمسی که از اول فروردین ماه هر سال شروع و به آخر اسفند ماه همان سال ختم می شود لکن در مورد اشخاص حقوقی مشمول مالیات که سال مالی آنها به موجب اساسنامه با سال مالیاتی تطبیق نمی کند درآمد سال مالی آنها به جای سال مالیاتی مبنای تشخیص مالیات قرار می گیرد و موعد تسلیم اظهار نامه و ترازنامه و حساب و سود و زیان و سررسید پرداخت مالیات آنها چهار ماه شمسی پس از سال مالی می باشد.
مطالبه و وصول مالیات بر درآمد کتمان شده
ماده156 هرگاه پس از قطعی شدن اظهارنامه یا بعد از رسیدگی و صدور و ابلاغ برگ تشخیص، اعم از اینکه به قطعیت رسیده یا نرسیده باشد،معلوم شود مودی، درآمد و فعالیتهای انتفاعی کتمان شده ای داشته و مالیات متعلق به آن نیز مطالبه نشده باشد فقط مالیات بر درآمد آن فعالیتها با رعایت ماده 157 این قانون قابل مطالبه خواهد بود.در این حالت و همچنین در مواردی که اظهارنامه مودی به علت عدم رسیدگی، قطعی تلقی می گردد اداره امور مالیاتی بایستی یک نسخه از برگی تشخیص صادره به انضمام گزارش توجیهی مربوط را ظرف 10 روز از تاریخ صدور جهت رسیدگی به دادستانی انتظامی مالیاتی ارسال نماید.
اصلاح اشتباه محاسبه اقلام اظهارنامه
تبصره ماده 226 به مودیان مالیاتی اجازه داده می شود در صورتی که به نحوی از انحاء اظهارنامه یا ترازنامه یا حساب سود و زیان تسلیمی از نظر محاسبه اشتباهی شده باشد، با ارائه مدارک لازم ظرف یک ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه نسبت به رفع اشتباه اقدام و اظهارنامه یا ترازنامه یا حساب سود و زیان اصلاحی را حسب مورد تسلیم نماید و در هر حال تاریخ تسلیم اظهارنامه مودی تاریخ تسلیم اظهارنامه اول می باشد.
ماده 227 در مواردی که اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان مودی حسب مورد قبول می شود و همچنین پس از تشخیص علی الراس و صدور برگ تشخیص، چنانچه ثابت شود مودی فعالیتهایی داشته است که درآمد آن را کتمان نموده است یا اداره امور مالیاتی در موقع صدور برگ تشخیص از آن مطلع نبوده اند مالیات باید با محاسبه درآمد ناشی از فعالیتهای مذکور تعیین و ما به التفاوت آن با رعایت مهلت مقرر در ماده 157 این قانون مطالبه شود.
مکلف بودن مودیان نسبت به ارائه کلیه دفاتر و اسناد مدارک
ماده 229 اداره امور مالیاتی می تواند برای رسیدگی به اظهارنامه یا تشخیص هرگونه درآمد مودی به کلیه دفاتر و اسناد و مدارک مربوط مراجعه و رسیدگی نمایند و مودی مالیات مکلف به ارائه و تسلیم آنها می باشد وگرنه بعداً به نفع او در امور مالیاتی آن سال قابل استناد نخواهد بود مگر آنکه قبل از تشخیص قطعی درآمد معلوم شود که ارائه آنها در مراحل قبلی به عللی خارج از حدود اختیار مودی میسر نبوده است. حکم این ماده مانع از آن نخواهد بود که مراجع حل اختلاف برای تشخیص درآمد واقعی مودی به اسناد و مدارک ارائه شده از طرف مودی به اسناد و مدارک ارائه شده از طرف مودی استناد نمایند.
محرمانه بودن اطلاعات مودی
ماده 232 اداره امور مالیاتی و سایر مراجع مالیاتی باید اطلاعاتی را که ضمن رسیدگی به امور مالیاتی مودی به دست می آورند محرمانه و تلقی و از افشای آن جز در امر تشخیص درآمد و مالیات نزد مراجع ذیربط در حد نیاز خودداری نمایند و در صورت افشا طبق قانون مجازات اسلامی با آنها رفتار خواهد شد.
به نقل از وبلاگ حسابداری
