در مطالب قبلی موضوع اجازه پدر در ازدواج را بررسی نمودیم . در این پست دپارتمان خانواده موسسه حقوقی بین المللی اریکه عدل قصد دارد موضوع ازدواج بدون اجازه پدر را که یکی از مسائل مبتلابه بسیاری از جوانان امروز است را به بحث و بررسی بکشاند . قبلا هم گفته ایم درست است که اجازه پدر در ازدواج یک اصل قانونی است لیکن ازدواج بدون اجازه پدر نیز در مواردی امکان پذیر است . برای آگاهی از این استثنا ها با ما همراه باشید .
برای موضوه اجازه پدر در ازدواج در قانون دو استثناء وجود دارد که به ترتیب آنها را بررسی می کنیم :
ازدواج بدون اجازه پدر برای دختر باکره
در جامعه ما هنوز افکار سنتی وجود دارند و بر برخی خانواده ها حاکم هستند . در برخی از این خانواده ها که متاسفانه از این بابت دچار افراط هستند مشاهده شده است که گاهاً دیکتاتوری پدر ، دختر را از رسیدن به آنچه که گمان می کند صحیح است ، باز می دارد .
تصور کنید که دختری قصد ازدواج با پسری تحصیل کرده را دارد که دارای یک شغل خوب است و از لحاظ اخلاقی و جسمانی نیز در اوج سلامت است ، اما پدر دختر با عقاید شخصی اش و شاید این تفکر که دختر را نباید به غزیبه داد ! از سر گرفتن این ازدواج جلوگیری می کند .
به هر صورت عقل سلیم و وجدان آگاه حکم می کند که دلایل شخصی پدر نباید در مسیر صلاحدید دختر قرار بگیرد . درست است که اجازه پدر در ازدواج شرط است اما قانون این حق را بدان جهت به پدر داده که با نقش نظارتی خود با وجدانی منصف خوب را خوب اعلام کند و بد را بد ! پدر نباید از این حق خود سوء استفاده کند و بخت دختر را از بین ببرد .
یکی از استثناهایی که ازدواج بدون اجازه پدر را امکان پذیر می کند همین مخالفت های غیر منطقی پدر است . به موجب بخشی از ماده 1043 قانون مدنی کشور :
… هر گاه پدر یا جد پدری بدون علت موجه از دادن اجازه مضایقه کند اجازه‌ی او ساقط و در این صورت دختر می‌تواند با معرفی کامل مردی که می‌خواهد با او ازدواج نماید و شرایط نکاح و مهری که بین آنها قرار داده شده پس از اخذ اجازه از دادگاه مدنی خاص به دفتر ازدواج مراجعه و نسبت به ثبت ازدواج اقدام نماید.
همانطور که مشاهده می کنید در موارد مخالفت غیر منطقی پدر امکان ازدواج بدون اجازه پدر وجود دارد اما چنین نیست که دختر به محض این مخالفت غیر منطقی بتواند به سردفتر ازدواج مراجعه کند و بگوید به این دلیل قصد ازدواج بدون اجازه پدر را دارد .
سر دفتر حق تصمیم گیری در این موارد را ندارد . موضوع ابتدا باید در دادگاه مطرح شود و دختر اثبات کند که مخالفت پدرش غیر منطقی بوده و پسر فرد صالحی است . سپس دادگاه خطاب به دفاتر ازدواج حکم صادر می کند که ازدواج بدون اجازه پدر برای این دختر مجاز است .
ازدواج بدون اجازه پدر برای دختر غیر باکره
یکی از موارد ممکن برای ازدواج بدون اجازه پدر این است که دختر باکره نباشد . درست است که قانون ازدواج دختر را بدون اجازه پدر صحیح نمی داند اما یک استثنای دیگر برای این موضوع وجود دارد و آن باکره نبودن دختر است . اگر دختر باکره نباشد می تواند بدون اجازه پدر و به دلخواه خود ازدواج نماید .
حال این سوال پیش می آید که منظور از باکره نبودن چیست . آیا دختر فقط از طریق ازدواج باید بکارت خود را از دست داده باشد تا ازدواج بدون اجازه پدر امکان پذیر باشد یا اینکه فرقی نمی کند و به هر طریقی که بکارت خود را از دست داده باشد اجازه پدر در ازدواج از بین می رود .
تا سال ۱۳۶۳ در خصوص این موضوع بین دادگاه ها و دفاتر ازدواج به شدت اختلاف بود . عده ای معتقد بودند که منظور ماده ۱۰۴۳ در این خصوص فقط از دست بکارت از طرق مشروع ( یعنی ازدواج ) است و برخی دیگر می گفتند نه ! منظور این است که دختر باکره نباشد حالا فرقی نمی کند از دست دادن بکارت از طریق مشروع بوده است یا غیر مشروع .
هیات عمومی دیوان عالی کشور در سال ۱۳۶۳ برای پایان دادن به این اختلافات یک رای وحدت رویه صادر کرد که برای تمام دادگاهها لازم الاتباعاست . به موجب این رای وحدت رویه :
….. مشروعیت دخول قبل از عقد ، شرط شحت عقد و یا شرط سقوط ولایت پدر نیست و دخول ، مطلقا (مشروع باشد و غیر مشروع ) سبب سقوط ولایت پدر می باشد .
خب همانطور که شاهد هستید رای وحدت رویه بالا می گوید فرقی نمی کند که دختر به چه شکلی و در چه شرایطی باکره گی خود را از دست داده باشد . در هر صورت دیگر نیازی به گرفتن اذن پدر برای ازدواج نداردو می تواند ازدواج بدون اجازه پدر را به انجام برساند .
اثبات اینکه دختر باکره نیست نیز باید از طریق محاکم خانواده و تشخیص پزشکی قانونی انجام شود . یعنی شما نمی توانید به دفترخانه ازدواج بروید و بگویید که من باکره نیستم پس در نتیجه اجازه پدرم ساقط شده است و شما باید ما را عقد کنی !
درست است که این مساله در قانون وجود دارد و حق قانونی دختر است اما در عمل دفترخانه های ازدواج این کار را انجام نمی دهند . البته حق هم دارند چون خودشان این صلاحیت را ندارند که دختر را به پزشکی قانونی بفرستند و بعد نتیجه آزمایش بکارت را به عنوان دست آویز تنظیم سند ازدواج استفاده کنند .
فقط دادگاه ها و مراجع قضایی می توانند شما را به پزشکی قانونی ارجاع دهند . این مسائل قبلا باید در دادگاه مطرح شوند و به اثبات برسند تا بعدا دختر بتواند از آن استفاده کند و بدون اجازه پدر ازدواج کند . این بهترین و عقلانی ترین راه است .
اگر دختر بدون حکم قضایی این کار را بکند ممکن است پدرش بتواند براحتی عقد ازدواج او و شوهرش را باطل کند . پس بهتر آن است که دختر قبل از هر چیز با گرفتن یک وکیل خانواده متخصص ، به دادگاه خانواده مراجعه کرده و در این خصوص حکم بگیرد .
